Некалі даўно ва ўсіх людзей на зямлі былі карыя вочы, але потым адбылася генетычная мутацыя, якая прывяла да з’яўлення іншых адценняў. Які ж колер вачэй самы распаўсюджаны ў свеце, расказвае IFL Science.
Раней лічылася, што ўсяго пара генаў кантралюе колер вачэй, але пасля навукоўцы высветлілі, што гэта звязана з дзясяткамі розных генаў. І хоць механізм складаны, ёсць выразныя тэндэнцыі таго, як колер вачэй праяўляецца ў розных частках свету.
Карыя вочы — самыя распаўсюджаныя ў сучасных людзей. Пры гэтым суадносіны розных колераў вачэй моцна адрозніваецца ад рэгіёна да рэгіёна, ад краіны да краіны.
Так, у ЗША 45% насельніцтва маюць карыя вочы, 27% — блакітныя, 18% — арэхавыя, 9% — зялёныя, а астатнія 1% — іншы колер вачэй. Гэта дадзеныя апытання дзвюх тысяч амерыканцаў 2014 года, праведзенага Амерыканскай акадэміяй афтальмалогіі.
У іншых частках свету ўсё зусім інакш. Хоць у Афрыцы, напрыклад, праводзілася мала даследаванняў, прысвечаных колеру вачэй, відавочна, што пераважае там кары, тое самае датычыць Паўднёвай і Усходняй Азіі.
У 2019-м было праведзенае даследаванне колеру вачэй у Еўропе і Цэнтральнай Азіі. Навукоўцы падзялілі колеры на тры: «карыя/арэхавыя», «прамежкавыя» і «блакітныя».
- Арменія: 3,05% блакітных, 16,78% прамежкавых, 80,15% карых;
- Данія: 64,84% блакітных, 20,45% прамежкавых, 14,50% карых;
- Вялікабрытанія: 42,80% блакітных, 25,46% прамежкавых, 31,77% карых;
- Францыя: 22% блакітных, 44% прамежкавых, 34% карых;
- Грузія: 7,51% блакітных, 18,79% прамежкавых, 73,68% карых;
- Германія: 39,6% блакітных, 33,2% прамежкавых, 27,2% карых;
- Казахстан: 3,33% блакітных, 11,65% прамежкавых, 85% карых;
- Украіна: 25% блакітных, 24,99% прамежкавых, 50% карых;
- Узбекістан: 3,44% блакітных, 6,02% прамежкавых, 90,51% карых.
Атрымліваецца, што ў Еўропе больш адрозненняў па колеры вачэй, чым у астатнім свеце, асабліва гэта датычыць блакітных вачэй. Навукоўцы пакуль не могуць дакладна гэта растлумачыць, але ўпэўненыя, што блакітныя вочы не знікнуць.
Гэта тлумачыцца тым, што гены, якія кадуюць блакітны колер вачэй, — рэцэсіўныя, у той час як карыя — дамінантныя, то-бок чалавек мусіць успадкаваць гены блакітных вачэй ад абаіх бацькоў, каб мець гэтую характарыстыку. У свеце дастатковая колькасць людзей мае гены блакітных вачэй, каб захаваць іх у чалавечай папуляцыі.
Гэтак жа як і рудыя валасы, блакітныя вочы — гэта рэцэсіўная прыкмета, якая, хутчэй за ўсё, захаваецца ў агляднай будучыні.